Boek over persoonlijke verhalen van Arnhemse evacués na Market Garden
In 1944 rukken de geallieerden in het kader van operatie Market Garden door Frankrijk, België en Zuid-Nederland op tot aan Arnhem. Velen in Nederland denken dat het uur van de bevrijding op korte termijn aan zal breken. Helaas… Willem Looijs schrijft over zijn ervaring als inwoner van Arnhem en vertelt over de evacuatie.
Arnhem, dat tot dan toe een onopvallende rol speelt in WOII, krijgt ineens een belangrijke plaats in het strijdtoneel toegewezen. Dit met het doel de Duitse weerstand eindelijk te breken. Op 17 september starten de inleidende bombardementen door de Engelsen. Ter hoogte van Oosterbeek vindt de eerste landing van parachutisten plaats. Voor hen is het wachten op de volgende landingen en het naderende leger over land. Er ontbrandt een hevige strijd die vooral om de bruggen over de Rijn draait.
100.000 mensen evacueren
De Duitse bezetter besluit dat Arnhem daardoor geen veilig gebied meer is voor de burgerbevolking. Het bevel wordt gegeven voor de evacuatie van de stad. Met alles wat maar kan rijden en waar zo veel mogelijk op of in kan, hoe gammel ook, gaan de Arnhemmers op weg. In totaal evacueren bijna 100.000 mensen uit Arnhem, zo’n 40.000 richting Apeldoorn. De af te leggen afstand wordt voor velen een hel. Voor zwangere vrouwen, ouderen van dagen, moeders met kinderen op de arm en velen die de reeds erbarmelijke oorlogsjaren achter de rug hebben, is dit te veel en zakken ineen. Mensen overlijden aan de kant van de weg. Ook worden er kinderen tijdens de tocht geboren. Alsof dit nog niet genoeg is, worden de evacués beschoten door Engelse Spitfires. De Duitse militaire colonnes bevinden zich namelijk tussen de onafzienbare stroom evacués.
Kleuter van 4
Willem Looijs, in zijn werkzame leven als geschiedschrijver verbonden aan Rijkswaterstraat, is tijdens de evacuatie een kleuter van 4 jaar en woont in de Bakkerstraat. Samen met zijn moeder evacueert hij naar Apeldoorn en uiteindelijk naar Zeist. Zijn vader gaat naar Barneveld, maar komt uiteindelijk in strafkamp Wilhelmshaven terecht. Het gezin herenigt zich na de oorlog. Vaak praat hij met zijn moeder, met wie hij als kind de stad uit was gevlucht, over de evacuatie en de ingrijpende gebeurtenissen. Het is de moeder van Looijs die vaak zegt dat hij er een boek over moet schrijven. Hij is tenslotte een geschiedschrijver van beroep. In 1984, 40 jaar later, organiseert Looijs de herinneringswandeling, waarbij de route van de evacuatie van Arnhem naar Apeldoorn opnieuw wordt gelopen. In diezelfde periode interviewt hij ruim honderd overlevenden over de evacuatie na Market Garden en verwerkt hun verhalen tot een boek. De verhalen zijn de persoonlijke belevenissen van de gewone Arnhemse burger tijdens de evacuatie. Het is alsof je over de schouders van deze Arnhemmers meekijkt.
Boek
Het boek is nu, ruim dertig jaar later, een indrukwekkende tijdscapsule vol verhalen en historisch fotomateriaal waarmee de herinneringen aan het Gelderse en specifiek aan het Arnhemse oorlogsverleden in leven wordt gehouden. Het boek zal eind mei 2021 verschijnen. Het boek is verkrijgbaar in de webshop van 18.02 publishing. www.1802publishing.nl
